Uitgelicht: het goudhaantje

Het wordt tijd om de kleinste vogel van Europa eens wat uit te lichten. Dacht ik. Het verenkleed is bruingrijsgroen en op de kop zit een opvallende gele (kruin)streep, die bij het mannetje oranje blijkt te zijn zodra deze wordt opgezet. Een wenkbrauw- en oogstreep ontbreekt (i.t.t. de vuurgoudhaan). Langer dan 8,5 cm en zwaarder dan 4 tot 7 gram wordt het goudhaantje niet. Dat is ongeveer net zo zwaar als een doosje lucifers, of een theelepeltje suiker. Ze lijken geen seconde stil te zitten, maar springen van takje naar takje voortdurend zoekend naar insecten zoals springstaarten, bladluizen, kleine motten en naar spinnetjes.

 

Je vind ze vaak in kleine, losse groepjes, vooral tijdens de herfst en winter. In deze koudere maanden zorgen ze op deze manier voor gezamenlijke voedselzoektochten en (meer) bescherming tegen predatoren. Deze groepjes kunnen bestaan uit een mix van verschillende soorten kleine zangvogels, zoals mezen en boomkruipers (mixed-species feeding flock). Ze werken samen en zijn sociaal wat zich uit in gedragingen zoals het roepen naar elkaar om in contact te blijven tijdens het foerageren. Deze gezamenlijkheid wordt hard minder zodra het broedseizoen begint en ze territoriaal worden en ze hun nestgebied verdedigen tegen andere vogels.

 

Nou zal je denken, zo’n iel vogeltje die krijg je natuurlijk nooit vol in de kijker. Geen paniek, vanaf de jaarwisseling maak je steeds meer kans om ze van dichterbij te spotten. Dat heeft met de weersomstandigheden en misschien ook wel met de trek te maken. Het grootste deel van de Nederlandse broedvogels trekt vanaf september naar het zuiden. De achterblijvers krijgen gezelschap van goudhaantjes uit het noorden. In deze periode zijn goudhaantjes ook buiten de dennen- en sparrenbossen te zien, en niet alleen hoog in de (naald)bomen, maar tot in de struiken in de duinen.

In deze (korte) periode kun je ze dus van dichtbij zien. Heel dichtbij soms want of ze nou gewoon erg nieuwsgierig zijn, onverschrokken of wat dan ook; ik heb ze meermalen op slechts enkele meters afstand mogen bewonderen. In deze periode maak je dan ook de meeste kans op een wat fatsoenlijke foto; daarbuiten zit er altijd een takje voor. 😉